Με το Ν. 1866/1989 ιδρύθηκε το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (Ε.Σ.Ρ.) ως «ανεξάρτητο όργανο» και τέθηκαν οι βασικές ρυθμίσεις αναφορικά με τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητές του.
Με το Ν. 2863/2000 ρυθμίστηκαν τα ζητήματα σχετικά με το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης οπότε ορίσθηκε ότι το Ε.Σ.Ρ. είναι «ανεξάρτητη αρχή», ότι έχει πλήρη οικονομική αυτοτέλεια με την εκτέλεση δικού του προϋπολογισμού και ότι τα μέλη του απολαμβάνουν προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας χωρίς να υπόκεινται σε διοικητικό έλεγχο.
Η συνταγματική αναθεώρηση του 2001 ανακήρυξε ρητά το Ε.Σ.Ρ. σε Ανεξάρτητη Αρχή που σκοπό έχει τον άμεσο έλεγχο του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης για την εξασφάλιση της τηρήσεως των συνταγματικών επιταγών της αντικειμενικότητας, ισομέρειας ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων, προστασίας της αξίας του ανθρώπου και των ανηλίκων.
Το Ε.Σ.Ρ. είναι συλλογικό διοικητικό όργανο, που συγκροτείται από εννέα μέλη (εκ των οποίων ένα ορίζεται ως Πρόεδρος και ένα ως Αντιπρόεδρος), τα οποία επιλέγονται από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής. Ως μέλη του Ε.Σ.Ρ. επιλέγονται πρόσωπα που διακρίνονται για την επιστημονική κατάρτιση ή την επαγγελματική εμπειρία ή την προσφορά τους στον δημόσιο βίο, ιδίως επί τομέων σχετικών με την αποστολή και το περιεχόμενο των αρμοδιοτήτων της ανεξάρτητης αρχής. Η ιδιότητα του μέλους του Ε.Σ.Ρ. είναι ασυμβίβαστη με μια σειρά ιδιοτήτων και δραστηριοτήτων που εγγυώνται την αμεροληψία των μελών του Ε.Σ.Ρ. και την άσκηση των καθηκόντων τους με μόνο γνώμονα τους συνταγματικούς σκοπούς του άρθρου 15 παρ. 2 του Συντάγματος, καθώς και την αφιέρωσή τους στο έργο τους.
Το Ε.Σ.Ρ. είναι συλλογικό διοικητικό όργανο με αποφασιστικές και γνωμοδοτικές αρμοδιότητες προβλεπόμενες από τις ειδικές διατάξεις της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας. Οι αποφάσεις του λαμβάνονται από την Ολομέλεια, ενώ προβλέπεται και η δυνατότητα συγκρότησης ειδικών κλιμακίων με απόφαση της Ολομέλειας.
Σημαντική αποφασιστική αρμοδιότητά του Ε.Σ.Ρ. αποτελεί η χορήγηση, ανανέωση και ανάκληση των αδειών και εγκρίσεων που αφορούν στην παροχή ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών.
Το Ε.Σ.Ρ. έχει, επίσης, μια σειρά ελεγκτικών αρμοδιοτήτων, που αφορούν στη λειτουργία των φορέων παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους που διέπουν τη ραδιοτηλεοπτική δραστηριότητα. Αυτός ο έλεγχος δεν είναι απλώς διαπιστωτικός αλλά αποφασιστικός.
Το Ε.Σ.Ρ. μπορεί να εκδώσει Οδηγίες, Συστάσεις και Υποδείξεις προς τους παρόχους ραδιοτηλεοπτικού περιεχομένου οι οποίες είναι δεσμευτικές γι’ αυτούς. Αν οι πάροχοι παραβιάσουν τη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία, το Ε.Σ.Ρ. προβαίνει στην επιβολή των οικείων διοικητικών κυρώσεων, αφού προηγηθεί έγγραφη πρόσκληση του εγκαλούμενου προς άσκηση από αυτόν του δικαιώματος προηγούμενης ακρόασής του από το Συμβούλιο.
Όλες οι πράξεις του Ε.Σ.Ρ. δια των οποίων ασκούνται οι παραπάνω αποφασιστικές αρμοδιότητες αποτελούν εκτελεστές ατομικές διοικητικές πράξεις οι οποίες υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο. Στο Ε.Σ.Ρ. δεν έχουν ανατεθεί αποφασιστικές κανονιστικές αρμοδιότητες, με εξαίρεση αρμοδιότητες έκδοσης προκηρύξεων για τη χορήγηση ραδιοτηλεοπτικών αδειών.
Με το Ν. 4779/2021 το Ε.Σ.Ρ. έχει αποκτήσει αρμοδιότητα και επί του διαδικτύου.
Εκτός της ανωτέρω αναφερομένης νομοθεσίας, η βασική νομοθεσία που αφορά το ραδιοτηλεοπτικό τοπίο περιέχεται στους Νόμους 2328/1995, 2644/1998, 3592/2007, 4173/2013, 4339/2015 καθώς και στο Π.Δ. 77/2003.